بخش: ۵۲ Section 52, Song of Myself

امروز این‌جا در انتهای راه، شاعر چگونه خود را از شعری که ما ساعت‌ها، روزها، ماه‌ها، و سال‌ها درش غرق بوده‌ایم بیرون می‌کشد؟ ویتمن چگونه با ما خداحافظی می‌کند؟ همان‌طور که می‌توان انتظار داشت، او یکی از شگفت‌انگیزترین شعبده‌بازی‌های ادبیات را انجام می‌دهد و از نظر ناپدید می‌شود: او مقابل چشمان ما «چون هوا عزیمت» می‌کند، مبهوت «مه و تاریک‌روشن» می‌شود، و «تن به گرداب‌ها» می‌سپارد. تمام او در طبیعت محو می‌شود و ما او را هیچ‌جا و همه‌جا در طبیعت می‌یابیم: او از علف‌هایی که دوستشان دارد می‌روید؛ او تجزیه می‌شود و خاک زیر پای ما می‌شود. هر ذره‌ی او حالا ذره‌ای است از ما و از عالم زنده‌ی اطراف ما. بخشی از او شاهینی است خالدار که «وراجی وحشی نابهنجار» خود را «بر بام‌های جهان» به صدا در می‌آورد؛ او بخشی از ابرهای گذراست («بارقه»)، بخشی از سایه‌ها ـ بخشی از بدن‌های خود ما، چراکه او خون ما را تصفیه می‌کند و بدان جان می‌بخشد. (جسم ما درنهایت از کجا می‌آید؟ شاعر بار دیگر این‌جا به ما یادآوری می‌کند که جسم ما ساختار نظام‌مندی است همواره در حال تغییر، تشکیل‌شده از موادی از دوردست‌های زمین، از دوردست‌های عالم هستی.) به این ترتیب ما در این بخش برای بار آخر فهرستی ویتمنی را تجربه می‌کنیم: در اصل انگلیسی شعر «I»«من» در سمت چپ صفحه چون آبشاری جاری می‌شود [که در ترجمه‌ی فارسی، به ضرورت شعر، این ساختار عین به عین دنبال نشده است، م.] و هربار به موادی «ترجمه‌ناپذیر» از جهان تجزیه می‌شود ـ هوا، خورشید، گرداب‌ها، دندانه‌های مشبک، خاک، علف، و در انتها «you» / «تو»یی که شعر ما را با او تنها می‌گذارد.

«وراجی وحشی نابهنجار» ویتمن که به اندازه‌ی فریاد شاهین خالدار «ترجمه‌ناپذیر» است ما را با انعکاسی در هوا تنها می‌گذارد، با تاریک‌روشنی که دارد رنگ می‌بازد، و با علف‌هایی زیر پا. شاعر انگار دارد مترجمان آینده‌ی اثرش را به سخره می‌گیرد، ازجمله همه‌ی آن‌‌هایی که در این یک سال در ویتمن‌وب مشغول کار بوده‌ و خیلی زود متوجه شده‌اند که انتقال مجموعه‌ی گسترده و ظریف تصاویر و کلمات «آواز خویشتن» کاری است غیرممکن. البته وقتی ویتمن می‌گوید «من هم ترجمه‌ناپذیرم،» خاطرنشان می‌کند که چطور «من»، «خویشتن»، را هم درنهایت نمی‌توان از یک سری ماده به یک سری ماده‌ی دیگر ترجمه کرد (ریشه‌ی واژه‌ی انگلیسی «ترجمه» translate به معنی منتقل کردن/شدن از یک حالت به حالت دیگر است). با تجزیه شدن بدن، خویشتن فرد هم همراه آن از بین می‌رود، و تمام خاطرات و ایده‌ها و افکار او از او جاری می‌شوند و ترکش می‌کنند، درست مثل مواد همان بدنی که به خویشتن فرد هویت بخشیده بودند. دیده‌‌ها و شنیده‌‌ها و تماس‌های ما در همان چیزهایی که سرچشمه‌ی آن دیده‌ها و شنیده‌ها و تماس‌ها بوده‌ است محو می‌شود؛ از چشم‌ها و گوش‌ها و مغز و نوک انگشتان ما، از شبکه‌ی اعصابی که ویتمن در جای دیگر آن را «شبکه‌ی الکتریکی جسم» خوانده است و ما آن‌چه را به‌عنوان «هویت» خود تجربه می‌کنیم مدیون آن هستیم، جدا می‌شود و به همان دنیایی که از آن نشأت گرفته بود باز می‌گردد.

با این حال ویتمن ـ مادامی که زنده بود و جسم داشت ـ متوجه شد که می‌تواند خود را «در دندانه‌های مشبک» کلمات چاپ‌شده (در شعر دیگری ویتمن کلمات چاپ‌شده را «آن خطوط شق و رق» «آن منحنی‌ها، زاویه‌ها، نقطه‌ها» خوانده بود) «شناور» کند و این شعر را، با حروف منحنی و دندانه‌داری که کلماتش، ایده‌هایش، و تصاویرش را می‌سازند، از خود به جا بگذارد. شعر او به این ترتیب به جسمی از نوع دیگر بدل شده است، بدنه‌ای از آثار که ویتمن خودش را در آن‌ها ریخته و برای ما گذاشته است، بدنه‌ای که همیشه توقف می‌کند و منتظر ما خوانندگان خود می‌ماند. بدون ما، این شعر تنها توده‌ای است از دندانه‌های مشبک و نقطه‌ها و منحنی‌های بی‌صدا، و با ما (انسان‌هایی که در حال حاضر جسم داریم) دیگربار صدای خود را می‌یابد و زنده می‌شود. همان‌طور که جسم ویتمن حالا در بی‌نهایت جسم دیگر ـ گیاهان، انسان‌ها، حیوانات، هوا و خاک ـ بازیافت شده است، کلمات او هم توسط رودی همیشه‌جاری از خوانندگان مدام بازیافت می‌شوند و شرح و بسط‌های تازه می‌یابند. جسم پوسیده‌ی شاعر به‌شکل برگ‌های چمن رویید، و کلماتی که از او باقی‌ ماند به‌شکل برگ‌های چمن. «منِ» او در انتهای شعر تمام و کمال به «تو» داده می‌شود تا آن را همان‌طور که می‌خواهی بخوانی و معنا کنی.

—EF